THÔNG BÁO

Rút kinh nghiệm vụ án hình sự đã xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm

Ngày 13-4-2018, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã mở phiên tòa giám đốc thẩm xét xử vụ án Nguyễn Công Bảo phạm tội “Giết người” và “Cướp tài sản” xảy ra tại thành phố Hồ Chí Minh, Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự thấy cần thiết thông báo tới các Viện kiểm sát địa phương để cùng nghiên cứu, rút kinh nghiệm.

1. Nội dung vụ án và quá trình tố tụng: 

Từ năm 2013, Nguyễn Công Bảo (sinh ngày 28-5-2000) quen biết và có quan hệ tình dục đồng giới với anh Bùi Công Trình. Ngày 25-01-2015, anh Trình gọi điện rủ Nguyễn Công Bảo đi chơi. Bảo đã kể lại việc đã từng quan hệ tình dục đồng giới với anh Trình cho bạn của Bảo là Trần Hà Bảo Toàn và em trai của Toàn là Trần Bảo Phước nghe. Sau đó, Bảo, Toàn và Phước thống nhất hẹn anh Trình đến công viên Bắc Giang (khu Trung Sơn, huyện Bình Chánh) để dùng dao tấn công cướp tài sản của anh Trình. Tuy nhiên, tối ngày 25-01-2015 anh Trình có đến chỗ hẹn nhưng không thấy Bảo nên đã bỏ về.

Đến khoảng 17 giờ ngày 26-01-2015, Nguyễn Công Bảo nói với Trần Hà Bảo Toàn và Trần Bảo Phước tìm cho 01 con dao để Bảo mang theo, một mình đi gặp anh Trình. Sau đó, Phước đã chở Bảo đến gặp Lê Minh Thiện (là bạn của Phước) hỏi mượn dao. Thiện lấy 01 con dao xếp bằng kim loại đưa cho Bảo còn Phước chở Bảo đến cầu Kênh Xáng (khu Trung Sơn, huyện Bình Chánh) để gặp anh Trình. Khoảng 19 giờ cùng ngày, anh Trình chở Bảo về nhà trọ của anh Trình (ngõ 39, đường Hưng Phú, quận 8, thành phố Hồ Chí Minh). Sau khi quan hệ tình dục xong, thừa lúc anh Trình đi vào nhà vệ sinh, Bảo lấy dao đâm 01 nhát vào vùng vai phải của anh Trình. Anh Trình xoay người lại và giằng co vật lộn với Bảo, làm cả hai người ngã từ trên cầu thang tầng 2 xuống tầng 1. Lúc này, anh Trình nhặt được dao nên Bảo xông đến giật lại dao nên bị đứt ngón tay phải. Khi lấy được dao, Bảo đâm liên tiếp nhiều nhát vào vùng đầu, cổ, vai, ngực, bụng và tay anh Trình. Anh Trình dùng chân đạp vào cửa kêu cứu. Thấy mọi người chạy đến, Bảo bỏ dao chạy lên tầng thượng, bám theo ống nước xuống đất rồi gọi điện cho Toàn đến đón.

Tại Bản kết luận giám định pháp y từ thi số 198-15/KLGĐ-PY ngày 27-02-2015 của Phòng kỹ thuật hình sự Công an thành phố Hồ Chí Minh kết luận: “Bùi Công Trình chết do sốc mất máu cấp bởi đa vết thương đâm thủng tĩnh mạch cánh phải và phổi trái".

Bản án hình sự sơ thẩm số 396/2015/HSST ngày 13/11/2015 của Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh quyết định:

+ Áp dụng điểm g khoản 1 Điều 93; khoản 1 Điều 133; điểm p khoản 1, khoản 2 Điều 46; Điều 68; Điều 69; khoản 2 Điều 74; Điều 50 Bộ luật hình sự, xử phạt Nguyễn Công Bảo 10 năm tù về tội “Giết người” và 02 năm tù về tội "Cướp tài sản"; tổng hợp hình phạt buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung cho cả hai tội là 12 năm tù. Thời hạn tù tính từ ngày 28/01/2015.

+ Áp dụng Điều 42 Bộ luật hình sự: Buộc bà Nguyễn Thị Tám (người đại diện hợp pháp của Nguyễn Công Bảo) bồi thường tiền mai táng cho gia đình người bị hại (đại diện là bà Bùi Thị Kim Châu) số tiền 126.000.000 đồng, được khấu trừ 4.000.000 đồng đã nộp trước đó tại cơ quan thi hành án.

Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm còn quyết định về tội danh và hình phạt đối với bị cáo Trần Hà Bảo Toàn, xử lý vật chứng, án phí, quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.

Ngày 20-11-2015, bà Nguyễn Thị Tám (người đại diện hợp pháp của Nguyễn Công Bảo) kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt cho Nguyễn Công Bảo.

Bản án hình sự phúc thẩm số 149/2016/HSPT ngày 23-3-2016 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh không chấp nhận kháng cáo của bà Nguyễn Thị Tám; giữ nguyên các quyết định của bản án sơ thẩm.

Ngày 21-11-2017 Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ban hành Quyết định kháng nghị số 24/KN-HS đối với Bản án hình sự phúc thẩm số 149/2016/HSPT ngày 23-3-2016 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh, đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy Bản án hình sự phúc thẩm nêu trên và Bản án hình sự sơ thẩm số 396/2015/HSST ngày 13/11/2015 của Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh về phần trách nhiệm dân sự để điều tra lại.

2. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm:

Về tội danh, hình phạt: Theo các chứng cứ, tài liệu có trong hồ sơ vụ án thì Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm kết án bị cáo Nguyễn Công Bảo 12 năm tù về tội Giết người và Cướp tài sản là có căn cứ và đúng pháp luật. Sau khi xét xử phúc thẩm, bị cáo cũng không khiếu nại gì về tội danh và mức án.

Về trách nhiệm bồi thường dân sự:

Căn cứ vào các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, thấy rằng: Nguyễn Công Bảo sinh ngày 28-5-2000, nên khi phạm tội mới 14 tuổi 9 tháng, là người chưa thành niên. Từ trước khi xảy ra sự kiện phạm tội đến thời điểm xét xử, cha mẹ của Nguyễn Công Bảo đã chết. Nguyễn Công Bảo sống với bà Nguyễn Thị Tám (là em ruột của ông nội Nguyễn Công Bảo) và được bà Tám nuôi dưỡng, chăm sóc.

Theo quy định tại Điều 61 Bộ luật dân sự năm 2005 thì "Người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên mà không còn cả cha và mẹ... được xác định như sau: (1) Trong trường hợp anh ruột, chị ruột không có thỏa thuận khác thì anh cả hoặc chị cả là người giám hộ... (2) Trong trường hợp không có anh ruột, chị ruột ... thì ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại là người giám hộ; nếu không có ai trong số những người thân thích này có đủ điều kiện làm người giám hộ thì bác, chú, cậu, cô, dì là người giám hộ". Thực tế, Nguyễn Công Bảo không có anh chị ruột, nhưng các cơ quan tố tụng của thành phố Hồ Chí Minh chưa điều tra làm rõ ngoài bà Tám ra thì ông bà nội, ông bà ngoại của Báo còn sống hay đã chết và nếu còn sống thì hiện nay họ đang sống ở đâu, có đủ điều kiện để làm người giám hộ cho Bảo theo quy định của pháp luật hay không ? Chưa điều tra làm rõ Bảo còn có ai là bác, chú, cậu, cô, dì còn sống hay không và những người này có đủ năng lực để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ cho Bảo theo quy định của pháp luật hay không ? Trường hợp không có người giám hộ đương nhiên cho Bảo thì cơ quan có thẩm quyền đã cử người giám hộ cho Bảo theo quy định pháp luật chưa ? Tại sao bà Nguyễn Thị Tám lại nhận nuôi dưỡng và chăm sóc Bảo ?

Trong khi những vấn đề nêu trên chưa được làm rõ thì việc Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm xác định bà Nguyễn Thị Tám là người giám hộ của Bảo, buộc bà Tám phải có trách nhiệm bồi thường tiền mai táng phí cho gia đình bị hại số tiền 126.000.000 đồng là chưa có căn cứ vững chắc, cần tiến hành điều tra lại nhằm làm rõ những tình tiết còn chưa sáng tỏ trong vấn đề này.

Chính vì vậy, tại Quyết định giám đốc thẩm số 10/2018/HS-GĐT ngày 13-4- 2018, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối đã tuyên hủy toàn bộ Bản án hình sự phúc thẩm số 149/2016/HSPT ngày 23-3-2016 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh và một phần Bản án hình sự sơ thẩm số 396/2015/HSST ngày 13/11/2015 của Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh về phần trách nhiệm dân sự để điều tra lại theo đúng quy định của pháp luật.

Thông qua việc giải quyết vụ án này, Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự xin thông báo để các Viện kiểm sát địa phương, các Viện kiểm sát nhân dân cấp cao nghiên cứu, vận dụng khi giải quyết trách nhiệm bồi thường dân sự trong vụ án hình sự.