THÔNG BÁO

Rút kinh nghiệm trong việc quản lý, giải quyết án tạm đình chỉ

Qua công tác kiểm tra và báo cáo đánh giá các vụ án về ma túy đình chỉ điều tra, Vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra án ma túy (Vụ 4) Viện kiểm sát nhân dân tối cao thấy một số vụ án do địa phương thụ lý điều tra, sau đó Tạm đình chỉ nhưng do công tác quản lý, phối hợp, rà soát không kịp thời dẫn đến việc để hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự phải đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ bị can cần thông báo để Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố rút kinh nghiệm như sau:

I. VỤ ÁN THỨ NHẤT

1. Tóm tắt nội dung vụ án

Ngày 30/12/1994 dân quân xã Hoàng Thèn, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu bắt giữ Hoàng Văn Lùng, sinh năm 1958, nơi cư trú: xã Mường Hum, huyện Bát Sát, tỉnh Lào Cai và Lý Dâu Sìn, sinh năm 1942, nơi cư trú: xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu do nghi ngờ 02 đối tượng ăn trộm trâu. Quá trình làm việc Lý Dâu Sìn khai Sìn dẫn Lùng đi mua thuốc phiện chứ không phải đi ăn trộm trâu. Sau khi đấu tranh với Lùng thì Lùng khai: Lùng mua của đối tượng Trọng 03 kg thuốc phiện giá 5,1 triệu đồng/kg đem bán cho Thùng Văn Bơn và Lò Văn Hò trú tại xã Pa Nậm Cùm, huyện Phong Thổ, Lai Châu với giá 7,1 triệu đồng/kg, chưa kịp lấy tiền thì bị bắt. Vụ việc sau đó được chuyển đến Cơ quan cảnh sát điều tra - Công an huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) giải quyết.

2. Về diễn biến quá trình tố tụng giải quyết của Công an, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Điện Biên:

- Ngày 20/01/1995 Công an huyện Phong Thổ ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự và ngày 22/01/1995 ra Quyết định khởi tố bị can, Lệnh tạm giam đối với Hoàng Văn Lùng, Thùng Văn Bơn, Lò Văn Hò về tội Buôn bán chất ma túy quy định tại điều 96a BLHS. Do vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp tỉnh nên ngày 18/4/1995 vụ án được chuyển đến Công an tỉnh Lai Châu để điều tra theo thẩm quyền.

- Ngày 23/8/1995, các cơ quan tố tụng tỉnh Lai Châu xét thấy không cần thiết phải tạm giam nên đã ra Quyết định hủy bỏ biện pháp "tạm giam" thay bằng biện pháp “cấm đi khỏi nơi cư trú" đối với Lùng, Hò và Bơn.

- Ngày 31/5/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Điện Biên ra Quyết định đình chỉ điều tra vụ án hình sự và các Quyết định đình chỉ điều tra đối với Lùng, Hò, Bơn. Lý do: Hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong quá trình giải quyết vụ án

- Sau khi khởi tố vụ án, Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát hai cấp tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) căn cứ lời nhận tội của các bị can làm chứng cứ duy nhất để khởi tố các bị can đối với Hoàng Văn Lùng, Lò Văn Hò và Thùng Văn Bơn dẫn đến việc hết thời hạn điều tra nhưng các cơ quan tố tụng không có đủ chứng cứ chứng minh các bị can phạm tội, sau đó phải thay đổi biện pháp ngăn chặn cho các bị can từ hủy bỏ biện pháp “Tạm giam” sang biện pháp “Cấm đi khỏi nơi cư trú" (việc này chưa đúng khoản 2 Điều 154, khoản 1 Điều 103 BLTT năm 1988 sửa đổi bổ sung năm 1992).

- Do công tác lưu trữ hồ sơ không đảm bảo, cán bộ được phân công KSĐT thiếu trách nhiệm không kiểm tra, rà soát hồ sơ nên hiện nay trong hồ sơ vụ án không có các Quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra bị can. Tại mặt sau giấy báo về việc giam giữ sắp quá hạn có một đoạn viết tay nội dung "Tạm đình chỉ vụ án: Hoàng Văn Lùng + Hò + Bơn xảy ra tại Pa Xò, Phong Thổ".

- Sau khi vụ án Tạm đình chỉ điều tra, các cơ quan tố tụng tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) có dấu hiệu bỏ mặc, không tiếp tục thực hiện các hoạt động nghiệp vụ khác, khi chính sách pháp luật thay đổi không vận dụng để xử lý triệt để vụ án mà chờ đến khi hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự các cơ quan tố tụng tỉnh Điện Biên mới đưa ra đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ điều tra bị can.

II. VỤ ÁN THỨ HAI

1. Tóm tắt nội dung vụ án

Khoảng 09 giờ ngày 07/5/1999 Nguyễn Xuân Vinh sinh năm 1977 và Vũ Văn Cảnh sinh năm 1968 cùng trú tại đội 12, xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên tới nhà Vũ Văn Quân tại đội 10 cùng xã chơi và rủ nhau hút thuốc phiện (Cảnh mang theo một ít sái thuốc phiện và thuốc cảm nhưng không rõ khối lượng). Quân đến nhà Cà Văn Phong sinh năm 1977 ở Pa Cả, xã Thanh An, huyện Điện Biên mua 01 tép thuốc phiện 10 nghìn đồng mang về nhà, làm dụng cụ (bàn đèn) để cùng nhau hút thuốc phiện tại nhà Quân. Khoảng 13 giờ cùng ngày, Công an huyện Điện Biên phát hiện, bắt quả tang

2. Về diễn biến quá trình tố tụng giải quyết của Công an, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Điện Biên:

- Ngày 08/5/1999, Công an huyện Điện Biên khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh tạm giam Vũ Văn Quân về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy” quy định tại điều 185i BLHS năm 1985. Do vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp tỉnh nên ngày 13/5/1999 vụ án được chuyển đến Cơ quan điều tra - Công an tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) để điều tra theo thẩm quyền.

- Ngày 15/5/1999, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an tỉnh Lai Châu quyết định trưng cầu giám định số 366 về bệnh của bị can Vũ Văn Quân. Cùng ngày, tổ chức giám định pháp y tỉnh Lai Châu có bản giám định thương tích, kết luận: “Dựa vào triệu chứng lâm sàng, tại chỗ nghĩ nhiều đến ung thư tai trái biến chứng chảy máu nặng. Cần được điều trị". Ngày 17/5/1999, các cơ quan tố tụng tỉnh Lai Châu hủy bỏ biện pháp tạm giam, giao cho gia đình bảo lãnh đi chữa bệnh đối với Quân. Ngày 20/8/1999, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an tỉnh Lai Châu ra Quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra bị can đối với Quân, lý do: mắc bệnh hiểm nghèo cần chữa trị.

- Ngày 17/5/2004, Vũ Văn Quân phạm tội mới bị khởi tố về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy” và bị Tòa án nhân dân huyện Điện Biên xử phạt 26 tháng tù.

- Ngày 31/5/2023, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Điện Biên ra Quyết định đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối với Vũ Văn Quân về tội “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy", lý do: Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong quá trình giải quyết vụ án

Sau khi tạm đình chỉ điều tra vụ án (ngày 20/8/1999) với lý do “bị can mắc bệnh hiểm nghèo", các cơ quan tố tụng tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) không thường xuyên rà soát, kiểm tra, xác minh nên không biết tình trạng sức khỏe của bị can tiến triển đến đâu dẫn đến việc ngày 17/5/2004 Vũ Văn Quân phạm tội mới “Vận chuyển trái phép chất ma túy” nhưng các cơ quan tố tụng của tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) và huyện Điện Biên không phát hiện được lý do tạm đình chỉ đối với Quân không còn để hủy bỏ Quyết định tạm đình chỉ, phục hồi điều tra vụ án, nhập và xử lý cùng vụ án "Vận chuyển trái phép chất ma túy” dẫn đến hành vi "tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy" của Vũ Văn Quân không được xử lý. Sau đó, khi chính sách pháp luật thay đổi không áp dụng để xử lý triệt để vụ án mà chờ đến khi hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự các cơ quan tố tụng tỉnh Điện Biên đưa ra đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ điều tra bị can.

III. VỤ ÁN THỨ BA

1. Tóm tắt nội dung vụ án

Khoảng 06 giờ 50 phút ngày 14/4/2013, Đồn Biên phòng Thanh Luông phối hợp với Công an xã Thanh Luông, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên bắt quả tang Vì Văn Xương sinh năm 1986, nơi cư trú: Đội 8A xã Thanh Luông đi bộ tại khu vực Đội 8C xã Thanh Luông đang cầm trên tay trái 02 gói giấy bạc, bên trong các gói giấy có khối lượng 0,15 gam Heroine (Kết luận giám định số 314/GĐ-PC54 ngày 04/5/2013 của phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Điện Biên). Vì Văn Xương khai: Khoảng 06 giờ 45 phút ngày 14/4/2013, Xương từ nhà đến nhà Lò Văn Ngọc sinh năm 1970 ở Đội 8C xã Thanh Luông, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, đứng ngoài cổng gọi Ngọc, khi Ngọc ra thì Xương hỏi mua 100 nghìn Heroine và đưa 02 tờ tiền mệnh giá 50.000 đồng, Ngọc cầm tiền và móc ở túi quần bên phải lấy ra 02 tép (gói giấy bạc trắng), Xương nhận Heroine, cầm ở tay trái đi bộ được một đoạn thì bị phát hiện, bắt quả tang, thu giữ vật chứng. Xương khai đã nhiều lần mua Heroine của Ngọc nhưng không nhớ cụ thể thời gian. Khám xét khẩn cấp chỗ ở của Lò Văn Ngọc thu giữ tại cạnh đầu giường ngủ của Lò Văn Ngọc 01 lọ nhựa, bên trong có 0,15 gam Heroine (Kết luận giám định số 315/GĐ-PC54 ngày 04/5/2013 của phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Điện Biên). Khi khám xét, Ngọc không có nhà, Lò Thị Thịnh là vợ Ngọc đại diện gia đình khai lọ nhựa chứa ma túy là của Ngọc vì Ngọc nghiện ma túy, mua về để sử dụng. Quá trình điều tra, Lò Thị Thịnh (vợ Ngọc), Lò Thị Mai (con gái Ngọc) khai không biết ma túy thu đầu giường ngủ của Ngọc là của ai, nhà có 04 người thì chỉ có Ngọc nghiện ma túy và đã đi tù vì phạm tội về ma túy. Lò Văn Ngọc không có mặt tại địa phương, nơi cư trú nên không xác minh, làm rõ được.

2. Về diễn biến quá trình tố tụng giải quyết của Công an, Viện kiểm sát nhân dân huyện Điện Biên:

- Ngày 14/6/2013, Cơ quan điều tra Công an huyện Điện Biên đã Kết luận điều tra đề nghị Viện kiểm sát nhân dân huyện Điện Biên truy tố bị can Vì Văn Xương về tội "Tàng trữ trái phép chất ma túy" theo quy định tại Khoản 1 Điều 194 Bộ luật hình sự 1999. Tại Bản kết luận điều tra nhận định: Đối với số Heroine có trọng lượng 0.15 gam thu giữ khi khám xét chỗ ở của Lò Văn Ngọc ngày 14/4/2013, hiện Lò Văn Ngọc không có mặt tại địa bàn nên chưa điều tra làm rõ được, vì vậy Cơ quan điều tra tiến hành khởi tố vụ án khác để tiếp tục điều tra, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật.

- Ngày 14/6/2013, Cơ quan điều tra - Công an huyện Điện Biên ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự "Tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy" xảy ra ngày 14/4/2013 tại Đội 8C xã Thanh Luông, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên.

- Ngày 14/9/2013 ra Quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án vì lý do: Chưa xác định được bị can

- Ngày 14/4/2023 ra Quyết định đình chỉ điều tra vụ án vì lý do: Không xác định được người thực hiện hành vi phạm tội, đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong quá trình giải quyết vụ án

- Vì Văn Xương khi bị bắt quả tang và trong suốt quá trình điều tra đều khai bảo về số Heroine đang tàng trữ (0,15 gam) là mua của Lò Văn Ngọc, lời khai của Xương phù hợp với kết quả khám xét khẩn cấp tại nhà Ngọc thu được ma túy cùng loại, phù hợp lời khai của vợ (Lò Thị Thịnh) và con gái (Lò Thị Mai) cũng như nhân thân của Ngọc. Với các tài liệu như vậy, Cơ quan cảnh sát điều tra - Công an huyện Điện Biên chỉ cần điều tra, củng cố thêm chứng cứ về thời gian, vị trí, địa điểm mua, giao, nhận ma túy giữa Xương và Ngọc tại nhà Ngọc cùng với việc củng cố chứng cứ về lời khai của Lò Thị Thịnh ghi trong biên bản khám xét. Với tài liệu, chứng cứ đã được Cơ quan điều tra thu thập và củng cố thêm có căn cứ để xem xét khởi tố bị can đối với Lò Văn Ngọc về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”. Đối với việc xác minh không biết Ngọc đang ở đâu thì sau khi khởi tố bị can Cơ quan điều tra phải ra Quyết định truy nã, tạm đình chỉ điều tra khi nào bắt được xử lý sau.

- Việc các cơ quan tiến hành tố tụng huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên điều tra, xử lý vụ án Vì Văn Xương về tội “Tàng trữ trái phép chất ma túy" theo quy định tại Khoản 1 Điều 194 Bộ luật hình sự 1999 là chưa toàn diện, triệt để. Các cơ quan tố tụng không khởi tố, điều tra làm rõ hành vi “mua bán trái phép chất ma túy” đối với Lò Văn Ngọc ngày 14/4/2013 mà chỉ tiến hành khởi tố vụ án tàng trữ 0,15 gam Heroine thu giữ khi khám xét chỗ ở của Lò Văn Ngọc thành vụ án khác, sau đó tạm đình chỉ điều tra dẫn đến bỏ lọt hành vi và đối tượng phạm tội là Lò Văn Ngọc. Đến nay do hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự phải đình chỉ điều tra vụ án.

- Như vậy, 03 vụ án nêu trên đều xảy ra đã lâu, trước khi các vụ án được đưa ra để đình chỉ do hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự thì trước đó đều đã tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra bị can. Tuy nhiên, sau khi tạm đình chỉ các cơ quan tố tụng tỉnh Điện Biên không thường xuyên rà soát, xác minh, không tiếp tục thực hiện các hoạt động làm rõ các lý do tạm đình chỉ tiếp theo, có vụ án thu giữ được vật chứng, có căn cứ để khởi tố bị can nhưng không củng cố chứng cứ để xử lý. Với những thiếu sót, vi phạm nêu trên của cơ quan điều tra, có trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân huyện Điện Biên và Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên) cần được rút kinh nghiệm để không tái diễn trường hợp tương tự trong thời gian tới.

- Vụ Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra án ma túy (Vụ 4) Viện kiểm sát nhân dân tối cao thông báo để Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố lưu ý vận dụng trong quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra các vụ án về ma túy và quản lý, giải quyết các vụ án tạm đình chỉ đúng theo quy định của pháp luật.

Nơi nhận: - Đ/c Nguyễn Duy Giảng, PVT VKSTC (để báo cáo); - VKSND các tỉnh, TP trực thuộc TW; - VP VKSTC; - Lưu VT, V4.

TL. VIỆN TRƯỞNG VỤ TRƯỞNG VỤ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA ÁN MA TÚY             Lại Anh Tuấn